Znaczenie i cel dyrektywy
Dyrektywa Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) jest kluczowym aktem prawnym Unii Europejskiej, który ma na celu zrewolucjonizowanie sposobu, w jaki przedsiębiorstwa raportują swoje działania w zakresie zrównoważonego rozwoju. Jej głównym celem jest rozszerzenie zakresu obowiązkowej sprawozdawczości niefinansowej, co ma umożliwić dostęp do bardziej szczegółowych, porównywalnych i wiarygodnych informacji. Dzięki temu interesariusze, w tym inwestorzy, klienci i konsumenci, będą mogli lepiej ocenić, które firmy spełniają ich oczekiwania w zakresie zrównoważonego rozwoju.[1]
Dyrektywa CSRD jest rozwinięciem wcześniejszej dyrektywy Non-Financial Reporting Directive (NFRD), która obowiązywała od 2014 roku. NFRD nakładała na duże przedsiębiorstwa obowiązek ujawniania danych niefinansowych, jednak brak precyzyjnych standardów raportowania prowadził do zróżnicowanej jakości i zawartości raportów. CSRD ma na celu wyeliminowanie tych niedoskonałości poprzez wprowadzenie jednolitych standardów raportowania na poziomie UE.[2]
Rozszerzenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego
CSRD znacząco rozszerza zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkowej sprawozdawczości. Obejmuje teraz nie tylko duże przedsiębiorstwa, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) notowane na giełdzie oraz niektóre przedsiębiorstwa z państw trzecich działające na terenie UE. Szacuje się, że liczba firm objętych obowiązkiem raportowania wzrośnie z 11 600 do 49 000.
W Polsce nowe przepisy dotkną około 3,8 tysiąca przedsiębiorstw[3] a w Republice Federalnej Niemiec około 15 000.[4]
Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości (Bundesjustizministerium) zakłada, że wprowadzenie obowiązku raportowania CSRD będzie jednorazowo kosztować spółki w Niemczech niecałe 750 mln euro, przy rocznych wydatkach szacowanych na około 1,4 mld euro.
Nowe standardy raportowania
Dyrektywa wprowadza nowe standardy raportowania, które mają być opracowane przez European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) we współpracy z interesariuszami i ekspertami. Standardy te będą uwzględniać istniejące normy i regulacje, a ich celem jest zwiększenie mierzalności i porównywalności danych poprzez zastosowanie wskaźników ilościowych.
Obowiązek raportowania dotyczy dużych przedsiębiorstw, MŚP notowanych na giełdzie oraz niektórych przedsiębiorstw z państw trzecich. Wprowadzenie dyrektywy będzie stopniowe, począwszy od 2024 roku dla największych firm, a kończąc na 2028 roku, kiedy to wszystkie objęte podmioty będą musiały sporządzać raporty zrównoważonego rozwoju.
Harmonogram wdrażania dyrektywy przewiduje, że od 2024 roku raportować będą musiały największe jednostki zainteresowania publicznego, od 2025 roku wszystkie duże przedsiębiorstwa, a od 2026 roku MŚP notowane na giełdzie. MŚP będą miały możliwość odroczenia obowiązku raportowania do 2028 roku.
Specyfika polskiego rynku
Polski rynek charakteryzuje się dużym udziałem energii produkowanej z węgla, co może wpłynąć na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw w kontekście raportowania emisji dwutlenku węgla. Dyrektywa CSRD wymaga ujawniania takich danych, co może obniżyć atrakcyjność polskich firm na tle innych europejskich przedsiębiorstw.
Implementacja dyrektywy CSRD w Polsce wymagała przyjęcia odpowiednich przepisów krajowych. Proces legislacyjny był opóźniony, co stanowiło problem dla przedsiębiorstw, które muszą raportować zgodnie z nowymi standardami już za 2024 rok. Ustawa wdrażająca dyrektywę została uchwalona w grudniu 2024 roku i weszła w życie 1 stycznia 2025 roku.
Opóźnienia w implementacji dyrektywy mogą prowadzić do niepełnego zastosowania nowych standardów przez polskie przedsiębiorstwa w raportach za 2024 rok. Istnieje ryzyko, że firmy wykorzystają opóźnienie jako pretekst do niedokładnego raportowania, co może negatywnie wpłynąć na ich reputację i atrakcyjność rynkową.[5]
Sankcje za niedostosowanie się do wymogów
Ustawa implementująca dyrektywę CSRD przewiduje sankcje karne dla kierowników jednostek odpowiedzialnych za sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju w przypadku niewywiązania się z obowiązków. Sankcje obejmują kary grzywny oraz ograniczenia wolności. Niedokładne raportowanie może również prowadzić do strat finansowych i reputacyjnych.
Przedsiębiorstwa powinny jak najszybciej dostosować się do nowych wymogów raportowania, aby uniknąć sankcji i wykorzystać szansę na zwiększenie swojej atrakcyjności rynkowej. Kluczowe jest również inwestowanie w odnawialne źródła energii, co pozwoli polskim firmom na poprawę konkurencyjności w kontekście emisji dwutlenku węgla.
[1] https://www.csr-in-deutschland.de/DE/CSR-Allgemein/CSR-Politik/CSR-in-der-EU/Corporate-Sustainability-Reporting-Directive/corporate-sustainability-reporting-directive-art.html
[2] https://finance.ec.europa.eu/news/commission-adopts-european-sustainability-reporting-standards-2023-07-31_en
[3] https://grantthornton.pl/publikacja/dyrektywa-csrd-raporty-esg-obowiazkowe-dla-tysiecy-polskich-firm-poczawszy-od-2025-r/
[4] https://www.iwd.de/artikel/csrd-berichtspflicht-fuer-rund-15000-unternehmen-626952/
[5] https://esg.instrat.pl/dyrektywa-csrd/
