Sprawiedliwa transformacja energetyczna: Wyzwania i możliwości
Transformacja energetyczna to drogie ale konieczne wyzwanie dla naszego regionu. Transformację tą kojarzymy przede wszystkim z dekarbonizacją sektora energetycznego, czyli przejściem od gospodarki opartej na paliwach kopalnych do modelu niskoemisyjnego, z jednoczesnym zapewnieniem sprawiedliwych warunków dla pracowników oraz regionów uzależnionych od przemysłów wysokoemisyjnych. Sprawiedliwa transformacja energetyczna to koncepcja zakładająca minimalizację negatywnych skutków ekonomicznych i społecznych dla osób najbardziej narażonych na zmiany w sektorze energetycznym.
W Polsce, w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, przyznano 3,85 miliarda euro, które mają wspierać regiony górnicze w adaptacji do zmian związanych z odejściem od węgla. Środki te przeznaczone zostaną na sprawiedliwą transformację następujących obszarów[1]:
- województwo śląskie (podregiony: katowicki, bielski, tyski, rybnicki, gliwicki, bytomski i sosnowiecki);
- województwo małopolskie (podregion oświęcimski);
- województwo dolnośląskie (podregion wałbrzyski);
- województwo łódzkie (wybrane gminy z podregionów: piotrkowskiego i sieradzkiego);
- województwo wielkopolskie (podregion koniński).
Najwięcej środków, bo aż 2,2 miliarda euro, trafi na Śląsk, który w skali polski nadal stanowi największe zagłębie wydobycia węgla kamiennego, co podkreśla znaczenie tego regionu w kontekście konieczności transformacji. Jak można zauważyć, w zestawieniu brakuje naszego regionu…
Energetyka obywatelska, reprezentowana przez spółdzielnie energetyczne oraz klastry energii, odgrywa istotną rolę w procesie transformacji energetycznej. Oparte w dużej mierze na odnawialnych źródłach energii (OZE), struktury te przyczyniają się do zwiększenia efektywności systemu energetycznego oraz oszczędności finansowych dla swoich członków. Mimo że liczba spółdzielni oraz klastrów w Polsce stale wzrasta to nadal istnieje wiele niewykorzystanych możliwości rozwoju, co może wynikać z braku doświadczenia w pozyskiwaniu funduszy, braku specjalistycznej wiedzy oraz kierunkowego wykształcenia lokalnych społeczności jak również pracowników samorządów.
Transformacja energetyczna wiąże się z istotnymi wyzwaniami na rynku pracy. Przewiduje się, że w tradycyjnych branżach energetycznych, takich jak górnictwo, zarówno dołowe jak i odkrywkowe, liczba miejsc pracy znacznie spadnie. Z drugiej strony, transformacja stwarza i tworzyć będzie nowe możliwości zatrudnienia w sektorach związanych z OZE, elektromobilnością oraz w przypadku polski energetyką jądrową.
Kluczowym aspektem, który należy podkreślić w kontekście sprawiedliwej transformacji, jest ryzyko ubóstwa energetycznego. Zgodnie z raportem Polskiego Instytutu Ekonomicznego, ubóstwo energetyczne dotyczy od 3 do 30% społeczeństwa, co wskazuje na poważne problemy związane z dostępem do energii. Wysokie wydatki na energię w stosunku do dochodów oraz niska efektywność energetyczna budynków są głównymi przyczynami tego zjawiska. W kontekście transformacji, konieczne jest zapewnienie dostępu do tanich i efektywnych źródeł energii elektrycznej, aby zminimalizować ryzyko pogłębiania ubóstwa energetycznego[2].
Warto również zauważyć, że OZE to nie tylko fotowoltaika i elektrownie wiatrowe, ale także elektrownie wodne, geotermalne oraz biogazownie. Różnorodność źródeł energii odnawialnej jest kluczowa dla zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa energetycznego naszego regionu.
Podsumowując, sprawiedliwa transformacja energetyczna w Polsce wymaga zintegrowanego podejścia, które uwzględnia zarówno aspekty ekonomiczne, jak i społeczne. Kluczowe jest zapewnienie dostępu do taniej energii, wsparcie dla regionów i pracowników dotkniętych transformacją oraz edukacja społeczeństwa w zakresie korzyści płynących z OZE. Tylko w ten sposób można zbudować społeczne poparcie dla niezbędnych zmian i zapewnić, że nikt nie zostanie pominięty w procesie transformacji.
[1] https://poland.representation.ec.europa.eu/news/385-mld-euro-dla-pieciu-polskich-regionow-2022-12-05_pl
[2] https://pie.net.pl/kryzys-spolaryzowal-polskie-ubostwo-energetyczne-to-od-3-do-30-proc-gospodarstw-domowych/acji.
