Dokument zatytułowany „Głosy z Regionów Obejmowanych przez Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji” to studium ewaluacyjne zlecone przez Polską Zieloną Sieć, autorstwa Marty Anczewskiej, przy konsultacji Aliny Pogody i współpracy badawczej z Emilią Ślimko. Raport koncentruje się na wdrażaniu Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) w Polsce i zawiera zalecenia dotyczące jego ulepszenia.
Kluczowe Ustalenia
Obszary Inwestycji: Celem FST jest wzmocnienie gospodarki o obiegu zamkniętym poprzez zapobieganie powstawaniu odpadów, zarządzanie zasobami i recykling, a także skupienie się na przekwalifikowaniu pracowników i włączeniu społecznym.
Wskaźniki Absorpcji: Raport podkreśla, że początkowa absorpcja funduszy FST była powolna, z zaledwie 6,2% zakontraktowanych w 2023 roku, wzrastając do 30,2% w 2024 roku, co wskazuje na potrzebę poprawy gotowości projektów i jasności w kategoriach inwestycyjnych.
Alokacja Regionalna: Polska otrzymała największą alokację z FST, wynoszącą 3,85 miliarda euro, z sześcioma Planami Terytorialnymi na rzecz Sprawiedliwej Transformacji złożonymi dla różnych regionów, w tym Śląska i Dolnego Śląska.
Model Zarządzania: Wybrano regionalny model zarządzania dla FST, z władzami regionalnymi odpowiedzialnymi za wdrażanie, choć pojawiają się apele o krajowego koordynatora, aby usprawnić procesy i komunikację.
Przyszłość FST
Raport omawia nadchodzące ewaluacje FST i potrzebę dostosowań w ramach następnego budżetu finansowego (2028-2034), podkreślając znaczenie utrzymania funduszu jako odrębnego instrumentu finansowego wspierającego regiony węglowe i przemysłowe. Część badawcza raportu ocenia wdrażanie FST w czterech regionach, koncentrując się na lokalnych uwarunkowaniach, zaangażowaniu interesariuszy i skuteczności komitetów monitorujących. Identyfikuje wyzwania w realizacji projektów oraz potrzebę lepszej komunikacji i wsparcia dla lokalnych interesariuszy.
Rekomendacje
Zwiększone Wsparcie: Silnie zaleca się zwiększenie wsparcia dla większych firm i otaczających je przedsiębiorstw w celu dostosowania do transformacji, a także ustanowienie krajowego przedstawiciela dla procesu Sprawiedliwej Transformacji.
Zaangażowanie Społeczności: Raport podkreśla znaczenie zaangażowania społeczności w planowanie i realizację projektów FST, postulując bardziej przejrzystą komunikację i działania informacyjne.
Kontynuacja Finansowania: Interesariusze wyrażają potrzebę kontynuacji FST po 2027 roku, aby zapewnić ciągłe wsparcie dla regionów przechodzących transformację.
Podsumowując, raport dostarcza kompleksowej oceny wdrażania FST w Polsce, podkreślając sukcesy, wyzwania i obszary do poprawy, jednocześnie postulując utrzymanie wsparcia dla regionów dotkniętych odejściem od węgla.
Źródło: 1.
